Bir proseste akışkanın içerisine bir katkı maddesinin belirli bir zaman diliminde belirli bir oranda eklenmesi işlemine genel olarak dozajlama denilmektedir. Bu işlemin yapılması için kullanılan ekipmanlar ise dozaj pompası olarak adlandırılmaktadır. Dozaj pompaları , su arıtma sistemleri, tarım uygulamaları, imalat sektörü; kimya, ilaç, madencilik ve gıda gibi birçok alanda yaygın olarak kullanılmaktadır. Endüstride, farklı dozaj sistemleri ve uygulamalarına bağlı olarak farklı dozaj pompası modelleri görülmektedir. Bu modeller arasında, motorlu ve elektromanyetik pompalar olduğu gibi elektriksiz dozaj pompası çeşitleri de birçok alanda sıklıkla kullanılmaktadır.
Dozaj Pompası Türleri ve Çalışma Prensipleri
Elektriksiz Dozaj Pompası ve Özellikleri
Dozaj pompaları arasında çok basit fakat bir o kadar etkili tasarımı bulunan bu pompalar, isminden de anlaşılacağı üzere çalışmak için elektriğe ihtiyaç duymamaktadır. Kurulumu ve devreye alması çok basit olan bu pompaların çalışması için su akışı yeterli olmaktadır. Bu pompalar ile dozajlama oranını ayarlamak da oldukça kolaydır. Elektriksiz dozaj pompasını dozajlama işlemleri için etkili kılan bir diğer özellik ise, pompanın farklı kimyasallar için farklı malzemeler ile kullanılabiliyor olmasıdır. Örneğin, eğer bir asit dozajı yapılacaksa ve pompa içerisinde metal malzeme kullanılıyorsa, bu uygulama için bu pompaların plastik malzemeli olan modelleri tercih edilebilmektedir. Ayrıca, farklı su akış hızı ve farklı dozaj oranlarına göre farklı pompa türleri de mevcuttur.
Sabit enjeksiyonlu diyaframlı pompalar: Bu pompalar, akış hareketi sağlamak için, bir diyafram, piston ve valfleri kullanır. Pistonun hareketi ile sıvı, pompa içine çekilir ve belirli bir kimyasal önceden ayarlanmış bir hız ile sıvı içerisine enjekte edilir. Bu kategorideki bazı modellerde değişken dozaj hızı da mevcuttur. Darbe (pulse) enjeksiyonlu diyaframlı pompalar: Uygun fiyatlı fakat hassasiyeti düşük bir dozaj pompası olarak karşımıza çıkan bu model şu prensip ile çalışır: Kimyasal ürünün enjekte edileceği sıvı, diyafram hareket ile hareket ettirilirken, darbeler arasındaki zaman aralığında bir selenoid bobin aracılığıyla kimyasalın enjeksiyonu gerçekleştirilir. Mekanik ve elektronik tasarımı oldukça basit olan bu model, çok fazla hassasiyet gerektirmeyen uygulamalar için tercih edilebilir.
Loblu pompalar: Bu pompalarda, sıvı hacmi, pompa içerisindeki dişli çarklar ile sağlanır. Bu hacim genel olarak diyaframlı pompalarda olduğu kadar hassas ve doğru bir şekilde ayarlanamamaktadır. Bu nedenle, loblu dozaj pompası kullanımı, daha ziyade yüksek viskositeli ve kendinden yağlama yapan kimyasalların dozajlanmasında görülür.
Peristaltik pompalar: En hassas dozajlama işlemi bu pompalar ile sağlanır. Pompa içerisinde bükülmüş esnek bir boru bulunur ve sıvı bu boru içinden peristaltik hareketler ile ilerler. Bu pompaların diğer modellere göre çok daha geniş bir kullanım alanı bulunur.
Mono pompalar: Burgulu, sonsuz vidalı veya progresif kavite pompa olarak bilinen mono pompalar dozaj pompası olarak yaygın olarak kullanılırlar. Motordan aktarılan güçle , rotor ve stator ana malzemelerinin dönmesiyle akışkanın transfer edilmesi, hassas, stabil ve düzgün bir akış sağlanır.